Nie każdy musi rozrysować cykl azotowy wzorami chemicznymi, żeby odpowiedzialnie opiekować się swoim akwarium. Wystarczy zrozumieć przemiany, jakie towarzyszą dojrzewaniu akwarium.
Skąd bierze się amoniak w akwarium?
W wyniku obumierania części nowo posadzonych roślin, niezjedzonej karmy, odchodów zwierząt, w akwarium kumulują się zanieczyszczenia. Odpady organiczne zaczynają ulegać biologicznemu rozkładowi, a wynikiem tego procesu są jony amonowe (NH4) w akwarium. W wodzie o odczynie zasadowym przekształcają się w silnie toksyczny amoniak (NH3). Skok jonów amonowych w akwarium oznacza śmierć ryb, niekontrolowany rozwój glonów, a poziom powyżej 2 mg/l zagraża roślinom, powodując problemy ze wzrostem i ukorzenianiem się roślin.
Jak przebiega cykl azotowy?
Trujące związki amonowe (NH4, NH3 ) bakterie nitryfikujące rozkładają do azotynów (NO2), a te następnie utlenione zostają do azotanów (NO3), których toksyczność jest relatywnie niska. Część azotanów pobiorą z wody rośliny jako główny składnik pokarmowy. Szybko możemy się ich pozbyć za pomocą podmiany wody.
Jak dojrzewa akwarium?
Nowo zalane akwarium, idealnie czysty żwirek, klarowna woda, ale prosto z kranu, filtr nowiutki, więc czysty. Zatem mamy już wszystko przygotowane do wpuszczenia ryb.... No, nie, w tym przypadku ważniejsze jest to, czego nie widać, a co warto przeanalizować żeby akwarium było bezproblemowe i można cieszyć się ze zdrowych i żywych ryb.
Żeby cykl azotowy wystartował, potrzebujemy biologicznego złoża filtracyjnego, które zasiedlą bakterie oraz pożywki dla nich. W świeżo założonym akwarium bakterii nie ma i nie rozwiną się, jeśli nie będą miały co jeść. Cykl azotowy nawet się nie rozpocznie. Jeśli nowo zakładane akwarium zalewamy woda kranową, to zdecydowanie warto dodać uzdatniacz w celu eliminacji potencjalnych zagrożeń płynących z kranu, jak metale ciężkie, chloramina czy jej pochodne. Następnie po upływie doby wlewamy do akwarium szczepy bakterii, aby zaczęły kolonizować media filtracyjne oraz podłoże. Bakterie uzupełniamy małymi dawkami codziennie lub zgodnie z zaleceniami producenta. Trzeba regularnie monitorować poziom NH4/NH3, NO2, NO3. W początkowej fazie zasiedlania akwarium bakteriami może pojawić się lekkie zmętnienie wody. Z którym filtr oraz ustawione intensywne napowietrzanie powinny sobie szybko poradzić. Spadek stężenia NH4 NH3 i NO2 informuje nas o tym, że bakterie już kolonizują filtr i zaczynają redukować toksyczne pochodne azotu.
Jak długo czekać na wpuszczenie ryb do akwarium?
Już wiemy że to min. odchody ryb są głównie odpowiedzialne za toksyczny amoniak w akwarium. Ten sam którym należy dokarmiać bakterie nitryfikacyjne żeby filtracja biologiczna zaczęła działać. Proces dojrzewania akwarium przebiega z różną szybkością zależnie od parametrów fizykochemicznych wody oraz dostępności tlenu i pożywki dla namnażających się bakterii. Do akwarium pierwsze ryby (niewielką ilość) można wpuścić już po kilku dniach od zalania akwarium. Należy pamiętać o dwóch ważnych kwestiach: monitorowanie parametrów wody świadczących o dojrzewaniu akwarium oraz podmieniać wodę 2 razy w tygodniu minimum 30% w celu pozbycia się nadmiaru amoniaku którego rozpoczynające prace bakterie nie są w stanie w całości przetworzyć. Cykl azotowy zamyka się, wraz ze spadkiem stężenia jonów amonowych ale nie koniecznie możemy mówić o tym, że około 4 tygodniowe akwarium jest dojrzałe. Dlatego zalecamy nie wpuszczać całej planowanej obsady jednorazowo oraz silnie napowietrzać wodę.
Jak przyspieszyć dojrzewanie wody w akwarium?
Sposobem na dojrzewanie akwarium jest wykorzystanie filtra lub wkładu filtracyjnego z dojrzałego akwarium. Bardzo ważne jest, żeby w akwarium „dawcy” nie było chorób, które łatwo możemy przenieść w ten sposób do nowego akwarium. W przypadku wkładów filtracyjnych można włożyć je do zbiornika bądź dokładnie wypłukać w akwarium. Natomiast gdy mamy do dyspozycji filtr, który pracował w stabilnym akwarium, nie pozostaje nam nic innego jak zaprzęgnąć go do pracy w niedojrzałym jeszcze akwarium. Bakterie szybko rozpoczną cykl azotowy, jeśli tylko będą dokarmiane.
Wymagającym dużo uwagi, ale najszybszym sposobem jest wpuszczanie do niedojrzałego akwarium niewielkiej ilości zwierząt, które będą produkowały amoniak, czyli pożywkę dla bakterii. Mogą to być ślimaki bądź niewielka liczba ryb. Metoda dojrzewania akwarium z żywymi zwierzętami wymaga regularnego obserwowania zachowań zwierząt oraz stałego monitorowaniaNO2, oraz NH4/NH3. W przypadku skoku amoniaku w akwarium należy wykonać dużą podmianę wody oraz silnie napowietrzać wodę. Akwarium dojrzałe, w którym obserwujemy wysoki poziom NO3, ma niedostateczną filtrację względem pływających tam ryb.
Kiedy moje akwarium dojrzało?
Akwarium dojrzałe to zbiornik w którym cykl azotowy możemy uznać za zamknięty. Wyniki testów na NO2 oraz NH4 wskazują wyniki równe bądź bliskie zeru, natomiast NO3 wykrywane w wodzie akwariowej jest nie większe niż 20 mg/l. Bardzo niski bądź zerowy poziom azotanów sugeruje, że proces dojrzewania nie rozpoczął się jeszcze. Wysokie stężenie NO3 w akwarium mówi nam z kolei o tym, że filtracja jest zbyt słaba względem ilości ryb w zbiorniku.
Jak wspomagać cykl azotowy?
Jeżeli w funkcjonującym akwarium mamy problem z amoniakiem bądź podwyższonym poziomem azotynów należy szybko reagować. Zwykle takie problemy dzieją się gdy filtracja biologiczna wody z jakiegoś powodu została zachwiana. Objawy niedostatecznej filtracji obserwujemy w zachowaniu ryb. Zwierzęta pływają blisko tafli wody, nerwowo otwierają pyszczki próbując zaczerpnąć powietrza. Pokrywy skrzelowe szybko pracują, a widoczne skrzela są bardzo zaczerwienione. Mogą wystąpić również krwawe wybroczyny na ciele ryb. Powodem tego mogą być podawane leki, które zabijają nie tylko patogeny ale również bakterie nitryfikacyjne, płukanie wkładów filtracyjnych w wodzie wodociągowej czy zapchany filtr. Szybkim rozwiązaniem ratującym życie obsady, jest duża podmiana wody z dodatkiem preparatów redukujących amoniak jak uzdatniacz prime, lub syntetyczne żywice sorbujące z wody toksyczne pochodne azotu. Należy też uruchomić dodatkowe napowietrzanie. Po szybkiej reakcji należy przeanalizować co zawiodło i poprawić filtrację biologiczną uzupełniając wkłady odpowiedzialne za filtrację biologiczną, bądź zredukować obsadę akwarium.
Zgodnie z Dz. U. 94 Nr 24 poz. 83, sprost.: Dz. U. 94 Nr 43 poz. 170, kopiowanie, przetwarzanie i rozpowszechnianie tych materiałów w całości lub w części bez mojej zgody jest zabronione i stanowi naruszenie praw autorskich.
