Najbardziej ogólny podział stosowanych w akwarystyce podłoży wyróżnia:
- żwiry i piaski
- podłoża aktywne (substraty)
- oraz podłoża podżwirowe
Różnią się pochodzeniem, granulacją, kolorem oraz możliwym wpływem na parametry wody.
Podłoża kwarcowe nie powodują zmiany twardości wody oraz nie podnoszą jej odczynu (pH). Nie mają również żadnej wartości z perspektywy odżywiania roślin, określane są jako podłoża jałowe. Ze względu na gładkie krawędzie są przyjazne dla ryb przydennych oraz kopiących w dnie. Podłoża kwarcowe możemy podzielić ze względu na granulację na piaski oraz żwiry. Bardzo drobny piasek (0,5 mm) sprawdzi się wyłącznie w przypadku ryb kopiących w podłożu i tych, które drobnoziarniste podłoże przesiewają przez pokrywy skrzelowe w ramach higieny (pielęgnice, pielęgniczki oraz ryby przydenne jak kiryski). Jest to natomiast za drobna granulacja do prawidłowego wzrostu roślin, w zbyt miałkim podłożu mają większy problem z prawidłowym ukorzenianiem się i wzrostem. Warto wspomnieć, że w tak drobnym podłożu, gdy warstwa będzie bardzo gruba, mogą pojawiać się potencjalnie niebezpieczne strefy beztlenowe.
Za gruba gradacja powyżej 5-6 mm będzie również problematyczna dla posadzonych w nim roślin, ponieważ te nie mogą się w nich ukorzenić i często wypływają z podłoża. W niewielkich (określanych jako nano akwaria) zbiornikach dobrany zbyt duży żwir wpływa na ogólny wygląd, optycznie zmniejszając już i tak małe akwaria. Podłoża jałowe są najczęściej wybierane przez początkujących akwarystów zakładających pierwsze akwaria.
Żwiry dolomitowe, bazaltowe, marmurowe Wszelkie kruszywa ze względu na ostre krawędzie nie nadają się dla ryb przydennych i przekopujących dno.
Podłoża dolomitowe charakteryzują się białą lub kremową barwą, podnoszą twardość wody oraz jej odczyn. Idealnie sprawdzą się do użytku w akwarium, w którym hodowane są pielęgnice z jeziora Malawi, Tanganika czy Wiktoria. Przy innych planach co do obsady warto zrezygnować ze żwiru dolomitowego.
Bazalt podobnie jak granit nie pozostają w pełni neutralne względem parametrów wody. Podłoża te często są wybierane do zbiorników ogólnych, szczególnie czarny bazalt. Jest to bardzo niebezpieczne rozwiązanie w przypadku planowania w obsadzie ryb przydennych. Wybór żwirku jest bardzo ważną kwestią.
Odpowiednia warstwa podłoża w akwarium powinna być wystarczająca do tego, aby zapewnić roślinom dobrze warunki do ukorzenienia się i rozwoju ich systemu korzeniowego. Średnio warstwa podłoża powinna wynosić około 5-7cm. W przypadku akwarium z żywymi roślinami zalecamy wzbogacenie podłoży na bazie samego (jałowego) żwiru kapsułkami nawozowymi bądź kulkami glinianymi.
Lawa (skała magmowa) podłoże pochodzenia wulkanicznego
Wysoka porowatość oraz zawartość mikroelementów dostępnych dla roślin są najważniejszymi cechami, na które warto zwrócić uwagę z perspektywy akwarystyki. Lekkie porowate podłoże stanowi wspaniały materiał, który sprzyja ukorzenianiu się roślin oraz miejsce namnażania się dla bakterii wspierających filtrację. Uważna za jałowy materiał zawiera pierwiastki śladowe, które rośliny są w stanie wykorzystać. Podłoże wulkaniczne charakteryzuje się ciemnoczerwonym bądź czarnym kolorem. Ostre krawędzie lawy są niebezpieczne dla delikatnych ryb strefy przydennej.
W akwarium słodkowodnym lawę możemy wykorzystać jako podłoże główne bądź jako warstwę rozluźniającą substrat pod głównym podłożem. Siatki na wkłady wypełnione lawą na dnie zbiornika pozwolą uzyskać wyższą warstwę podłoża. Takie zabiegi wykorzystujemy, gdy planowana aranżacja wymaga wysokiej warstwy żwiru / substratu z tyłu akwarium, porowata warstwa lawy ułatwi przepływ wody przez grubszą warstwę podłoża.
Ten rodzaj podłoża wykorzystywany jest w akwariach holenderskich lub po prostu takich z dużą ilością roślin.
Jest to mieszanka iłów, glinek, torfu, ziemi organicznej z domieszką nawozów, które stosujemy jako bazę pod podłoża jałowe. Podłoże bogate w składniki odżywcze musi być przykryte 4-5 cm warstwą żwiru. Jest to szczególnie istotne przy stosowaniu substratów podżwirowych. Musimy je przysypać warstwą żwirku, aby w momencie przesadzania roślin substrat nie został odkryty i nie wydostawał się do słupa wody, ponieważ może to powodować jej zmętnienie, skoki parametrów i problemy z wystąpieniem glonów. W przypadku takiego rozwiązania można wykorzystać siatki z drobnym oczkiem utrzymujące substrat, aby dodatkowo oddzielić jego warstwę od żwirku.
Czyli specjalnie skomponowany spiekany granulat na bazie naturalnej gleby. Sprawdzi się idealnie w każdym zbiorniku zarówno roślinnym jak i biotopowym czy hodowlanym, gdzie obsada wymaga kwaśnej oraz miękkiej wody. Substraty aktywne można podzielić na bogate w składniki odżywcze idealne do zakładania akwariów roślinnych, oraz takie, których zadaniem jest ustabilizować parametry wody na odpowiednim poziomie. Podłoża aktywne działają na zasadzie wymiany jonów, mają ograniczoną zdolność do stabilizacji parametrów wody. Żeby podłoże takie pracowało dłużej niż kilka miesięcy, najlepiej jest prowadzić akwarium na wodzie z filtra RO, którą należy mineralizować gotowymi preparatami, odpowiednimi do wymagań hodowlanych gatunków zwierząt czy roślin.
Czy płukać żwirek przed wsypaniem do akwarium?
Podłoża jałowe oraz żwir i piasek przed użyciem należy dokładnie wypłukać. Substratów podżwirowych i podłoży aktywnych nie płuczemy. Wsypujemy je bezpośrednio do akwarium. Podczas zalewania akwarium wodą warto położyć na podłożu płaski element, najlepiej sprawdzają się talerzyki, przykrywki od wiaderek lub duży kawałek folii bąbelkowej. Wtedy nie wzburzamy podłoża, lejąc wodę do akwarium. Jest to szczególnie istotne podczas zalewania zbiornika założonego na podłożach aktywnych. Są one lekkie więc uzupełnianie wody dużym strumieniem spowoduje wypłyniecie posadzonych wcześniej roślin, czy mocne zmętnienie wody.
W kolejnych wpisach postaramy się opisać Państwu szczegółowo rodzaje podłoża dostępnego w naszym sklepie.
Zgodnie z Dz. U. 94 Nr 24 poz. 83, sprost.: Dz. U. 94 Nr 43 poz. 170, kopiowanie, przetwarzanie i rozpowszechnianie tych materiałów w całości lub w części bez mojej zgody jest zabronione i stanowi naruszenie praw autorskich.
